Dirkzwager legal & tax

In tijden van Europese aanbestedingen voor bouwprojecten is het voor Nederlandse bouwondernemingen interessant en vaak lucratief een kijkje over de grens naar onze oosterburen te nemen om hier één of andere opdracht in de wacht te slepen. Niet alleen bouwprojecten die aanbesteed worden, maar ook kleinere bouwprojecten of gedeeltes van grotere bouwprojecten zijn interessant voor Nederlandse ondernemers. Resultaat hiervan is dat steeds meer Nederlandse bouwbedrijven in Duitsland projecten uitvoeren en andersom. Sinds 2005 zijn de investeringen in de bouwsector in Duitsland continue gestegen. Dit zijn alle redenen om als Nederlands bouwbedrijf goed geïnformeerd te zijn over te wettelijke bepalingen omtrent bouw en uitvoering van projecten in Duitsland. Wij geven een overzichtelijke schets.

Wat is Duits bouwrecht?
Duits bouwrecht maakt een onderscheid tussen privaat bouwrecht en publiek bouwrecht. Privaat bouwrecht bepaalt de regels en rechtsverhouding tussen private partijen die betrokken zijn bij een bepaald bouwproject. Het eenvoudigste voorbeeld is de situatie van een particuliere opdrachtgever die een bouwbedrijf inschakelt om een bouwproject te realiseren. Maar ook bij publiekrechtelijke opdrachtgevers hoort de aannemingsovereenkomst bij het private bouwrecht. Publiekrechtelijk bouwrecht ligt meer in de sfeer van bestuursrecht. Denk hier aan regels en normen die de overheid met betrekking tot bouwprojecten stelt. De belangrijkste deelgebieden die het Duitse openbare bouwrecht kent is bouwplanrecht en het bouwverordeningsrecht. Dit artikel geeft centrale aandacht aan het private bouwrecht.

Wanneer is Duits recht van toepassing?
Een cruciale vraag voor ieder Nederlands bouwbedrijf is wanneer zij Duits recht in acht moeten nemen. Dit is het geval bij een rechtskeuze voor Duits recht. Vaak zie je in contracten en algemene voorwaarden die deel uitmaken van contracten tussen Nederlandse bouwbedrijven en Duitse opdrachtgevers , dat een keuze voor Duits recht gemaakt wordt. Deze rechtskeuze geldt dan voor materieelrechtelijke (inhoudelijke) kwesties of geschillen. Ook bestaat de mogelijkheid dat partijen een forumkeuze maken. Deze keuze heeft betrekking op formeelrechtelijke (processuele) kwesties, zoals bijvoorbeeld welke rechter bevoegd is. Maar ook op basis van de wettelijke regelgeving kan Duits recht van toepassing zijn.
Vooral artikel 4 van de Rome I verordening is van belang. Hier zijn regels opgenomen die bepalen welk recht van toepassing is als de partijen geen rechtskeuze gemaakt hebben. Hier is vooral lid 3 van belang. Lid 3 zegt dat de omstandigheden van het geval ervoor kunnen zorgen, dat een geval meer betrekking heeft op een bepaald rechtsstelsel, dan op een ander. Denk aan een project in Duitsland met tien ingeschakelde bedrijven waarvan slechts één bedrijf Nederlands is. Dan ligt het voor de hand dat Duits recht van toepassing is, omdat bijna alle omstandigheden van het geval en alle partijen betrekking hebben op Duitsland.

De materiële regels
Welke regelingen horen bijvoorbeeld bij het Duits bouwrecht?

1. Duits burgerlijk wetboek (BGB)
De belangrijkste bepalingen omtrent Duits bouwrecht zijn te vinden in het Duits burgerlijk wetboek (vervolgens BGB). §631 is hier van cruciaal belang . Hier wordt het zogenaamde “Werkvertrag” beschreven. Als een opdrachtgever en een bouwbedrijf de jegens elkaar verplichte prestaties afspreken, creëren zij naar Duits recht een werkverdrag. §631 lid 1 bepaalt dat een werkverdrag het bouwbedrijf verplicht het gebouw te bouwen of de bouwprestatie te verrichten, en de opdrachtgever de afgesproken betaling moet verrichten. Een werkverdrag is een resultaatsverbintenis. De aannemer verplicht zich een vooraf afgesproken prestatie uit te voeren. Hij verplicht zich dus een gebouw te bouwen. Het belangrijkste moment in een werkverdrag is de zogenaamde “Abnahme”, de oplevering. Op dat moment wordt vastgesteld dat een gebouw zonder gebrek aan de opdrachtgever wordt overhandigd. Pas dan volgt betaling.

2. VOB/B
De Allgemeine Vertragsbedingungen für die Ausführung von Bauleistungen (VOB) is een kader van contractsbepalingen, die de bedoeling hebben de algemene bepalingen van de BGB aan te vullen. Er zijn verschillende VOB versies ( VOB/A, VOB/B, VOB/C). Versie B heeft betrekking op bouwprojecten van private partijen.
Achtergrond is dat de BGB voor vele kwesties en geschillen die bij de uitvoering van bouwprojecten ontstaan geen duidelijke oplossingen kent. Men kan de VOB/B dus vergelijken met algemene voorwaarden. Voor de toepasselijkheid van algemene voorwaarden (dus ook de VOB) is dus een uitdrukkelijke verwijzing of terhandstelling van de algemene voorwaarden en de goedkeuring van toepasselijkheid door de wederpartij vereist. Pas dan maken ze deel uit van het contract.

3. HOAI Honorarordnung für Architekten und Ingenieure
De HOAI is een bijzondere wet die de betaling van ingenieurs en architecten regelt. Belangrijk is de tweedeling van de HOAI. De HOAI kent een dwingendrechtelijk deel en een deel dat niet van dwingend recht is. Dat wil zeggen dat er een aantal bouwactiviteiten streng naar de regels van de HOAI betaald moeten worden en voor andere handelingen (vooral adviesgevende handelingen) de betaling door de partijen afgesproken kan worden (§3). De betaling voor een project dat onder het dwingendrechtelijk deel valt richt zich naar verschillende maatstaven. Eén maatstaf is de “Honorarzonen” van §5. Met behulp van deze richtlijn wordt de moeilijkheid van het project bepaald. Verder bestaat er een indeling in “Leistungsphasen”. Met behulp van deze factoren kan een duidelijke betalingsmaatstaf gecreëerd worden die zekerheid en organiseerbaarheid voor bouwbedrijven garandeert.

Middels dit artikel hebt u een eerste indruk van Duits bouwrecht gekregen. Juist in het bouwrecht komt men vaak grote financiële belangen tegen. Dus geldt ook hier: vraag om juridisch advies voordat je contracten sluit en afspraken maakt.